Περί Νηστείας

ΓΕΝΙΚΑΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΝΗΣΤΕΙΑΣΑΡΧΑΙ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΑΙ

H  Ὀρθόδοξος Χριστιανικὴ Νηστεία, ἀποτελεῖ Θείαν Ἐντολήν. Εἰς τὸν Παράδεισον τῆς Ἐδέµ, ὁ Θεὸς ἐδοκίµασε τὴν πίστιν καὶ ὑπακοὴν καὶ ἀγάπην πρὸς Αὐτόν, τῶν Πρωτοπλάστων, µὲ µίαν ἁπλῆν ἐντολὴν ἀποχῆς (νηστείας) ἀπὸ τῆς βρώσεως τῶν καρπῶν «τοῦ ξύλου (δένδρου) τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρὸν». (Γεν. Β΄17΄). Ἡ παραβίασις αὐτῆς τῆς ἁπλῆς ἐντολῆς, ἐπέφερε τὰ τραγικὰ ἀποτελέσµατα εἰς τὸ ἀνθρώπινον γένος, ποὺ θὰ τὰ βιώνουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, µέχρι καὶ τοῦ τελευταίου ποὺ θὰ γεννηθῆ!
Ἔκτοτε, πλεῖστα ὅσα ἀναφέρονται περὶ Νηστείας, τόσον εἰς τὴν Παλαιὰν ὅσον καὶ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην. Χαρακτηριστικώτερα παραδείγµατα ἀπὸ τὴν Π.Δ., ἔχοµε τοὺς µεγάλους προφήτας Μωϋσῆν καὶ Ἠλίαν, οἱ ὁποῖοι, ἐπὶ τεσσαράκοντα ἡµέρας ἕκαστος, δὲν ἔφαγον οὔτε ἔπιον τίποτε, ὁ µὲν πρῶτος διὰ νὰ παραλάβῃ τὰς πλάκας τοῦ Νόµου ἐκ τῶν χειρῶν τοῦ Θεοῦ εἰς τὸ ὄρος Σινᾶ, ὁ δὲ δεύτερος φεύγων τὸν θυµὸν τῆς ἀσεβοῦς βασιλίσσης Ἰεζάβελ πρὸς τὸ ὄρος Χωρὴβ (Σινᾶ), ὅπου συνηντήθη, κατὰ τὸ ἀνθρωπίνως δυνατόν, µὲ τὸν Θεόν.
Εἰς τὴν Κ.Δ., µέγιστον καὶ ἀνυπέρβλητον παράδειγµα Νηστείας, ἔχοµε τὸν Κύριόν µας Ἰησοῦν Χριστόν, ὁ Ὁποῖος εἰς τὸ ὄρος τῶν πειρασµῶν (Σαραντάριον) κατὰ τοὺς λόγους τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ «ἡµέρας τεσσαράκοντα πειραζόµενος ὑπὸ τοῦ διαβόλου… οὐκ ἔφαγεν οὐδὲν» ( Λουκ. Δ΄2΄).
Ἀπὸ τῆς ἐποχῆς τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ἤρχισε νὰ ἐπιβάλλεται ὁ σωστὸς τρόπος τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Νηστείας, ὁ ὁποῖος διεµορφώθη ὑπὸ τῶν πεφωτισµένων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας µας, εἰς τὴν τελικήν του µορφήν, ὅπως τὸν ἐφαρµόζωµε καὶ εἰς τὰς ἡµέρας µας. Εἶναι χαρακτηριστικὸν ὅτι, ὁ Κανὼν ποὺ καθορίζει τὰς Νηστείας τῆς Τετάρτης καὶ τῆς Παρασκευῆς, ὡς καὶ τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, περιέχεται µὲ τὸν ἀριθµὸν ΞΘ΄(69) εἰς τοὺς Ἀποστολικοὺς Κανόνας !!!
Ἑποµένως, ἡ Νηστεία ἀποτελεῖ ὑποχρεωτικὴν καὶ οὐσιαστικὴν Ἐντολὴν τῆς Ἐκκλησίας µας καὶ ἐὰν δὲν ὑπάρχουν ἰδιαίτεροι καὶ σηµαντικοὶ λόγοι (π.χ. ὑγείας, ἐργασίας, κλιµατολογικῶν συνθηκῶν κ.τ.ὅ.), ΔΕΝ ἐπιτρέπεται νὰ παραβιάζεται. Ὁ συνειδητὸς Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς καὶ ὅταν ἀναγκάζεται νὰ καταλύσῃ τὰς ἡµέρας τῆς Νηστείας, διὰ τοὺς ὡς ἄνω λόγους, αἰσθάνεται συν­οχὴν καρδίας καὶ ὡς ἐκ τούτου, συν­εννοεῖται µὲ τὸν ἰατρόν του καὶ µὲ τὸν πνευµατικόν του πατέρα, καὶ προσπαθεῖ νὰ ἀναπληρώσῃ τὴν ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΝ κατάλυσιν, µὲ κάτι πνευµατικώτερον, ὡς π.χ. ἐντονωτέραν προσευχήν, περισσοτέραν ἐλεηµοσύνην (ἐὰν δύναται), καλλιέργειαν τοῦ ταπεινοῦ φρονήµατος καὶ τῆς σιωπῆς, καὶ ἄλλα τοιαῦτα πνευµατικὰ γυµνάσµατα.

ΠΩΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΝΗΣΤΕΥΟΜΕΝ;

Nηστεύοµεν τὰς ἡµέρας καὶ τὰς περιόδους, τὰς ὁποίας ὁρίζει ἡ Ἐκκλησία µας. Τουτέστιν:

• Κάθε Τετάρτην καὶ Παρασκευήν, καὶ τὰς τέσσαρας χρονικὰς περιόδους τὰς καθωρισµένας εἰς τὴν διάρκειαν τοῦ ἡµερολογιακοῦ Ἔτους. Ἐπίσης, νηστεύοµε τὸ «ἀφ’ἑσπέρας», ὅπως τονίζει ὁ Μ. Βασίλειος, πρὸ τῆς Θ. Κοινωνίας τῆς ἑποµένης ἡµέρας.
• Τὴν Τετάρτην καὶ τὴν Παρασκευήν, τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Τεσσαρακοστὴν (ἐκτὸς Σαββάτου καὶ Κυριακῆς), τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Ἑβδοµάδα συµπεριλαµβανοµένου τοῦ Μ. Σαββάτου καὶ (ὁµοίως πρὸς τὴν Μ. Τεσσαρακοστὴν) τὴν περίοδον τῆς Νηστείας τοῦ Δεκαπενταυγούστου, ΔΕΝ ἔχοµε κατάλυσιν οἴνου καὶ ἐλαίου.
• Τὸ τεσσαρακονθήµερον πρὸ τῶν Χριστουγέννων, καθὼς καὶ τὴν περίοδον τῆς Νηστείας τῶν Ἁγ. Ἀποστόλων (ἀπὸ τῆς ἑποµένης τῆς Κυριακῆς τῶν Ἁγίων Πάντων ἕως καὶ τῆς 28ης Ἰουνίου), ἔχοµε κατάλυσιν ἰχθύος, ἐκτὸς (ἐννοεῖται) Τετάρτης καὶ Παρασκευῆς. Ὡρισµένα αὐστηρότερα «τυπικὰ» Ἱερῶν Μονῶν, αὐτὰς τὰς δύο περιόδους Νηστείας, καταλύουν ἰχθῦς, µόνον τὸ Σάββατον καὶ τὴν Κυριακήν.
• Ἐπὶ πλέον, µεµονωµένας ἀνελαίους Νη­­στείας, ὅταν συµπέσουν ἡµέραν Καθη­µερινὴν (ἢ κατάλυσιν µόνον ἐλαίου ὅταν συµπέσουν Σαββατοκύριακον), ­ἔχοµεν τὴν ἡµέραν τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιµίου Σταυροῦ (14 Σεπτεµβρίου), τὴν παραµονὴν τῶν Θεοφανείων καὶ τὴν 29ην Αὐγούστου.

ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ (ΚΑΤΑΛΥΣΕΙΣ)ΤΩΝ ΩΣ ΑΝΩ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

• Kατάλυσιν ἐλαίου ἔχοµεν, ὅταν συµ­πέσῃ Τετάρτην ἢ Παρασκευὴν ἡ µνήµη Ἁγίου τινός, ποὺ εἰς τὸ ἱερὸν βιβλίον τῆς Ἐκκλησίας µας «Μέγα Ὡρολόγιον» ὁρίζεται ῥητῶς τοιαύτη κατάλυσις.
• Κατάλυσιν ἐλαίου ἐπίσης ἔχοµε, κατὰ τὰς ἡµέρας ποὺ µεσολαβοῦν µεταξὺ µιᾶς Δεσποτικῆς ἢ Θεοµητορικῆς ἑορτῆς καὶ τῆς ἀποδόσεως αὐτῆς, µὲ ἐξαίρεσιν τὰς ἑορτὰς τῆς Μεταµορφώσεως τοῦ Σωτῆρος καὶ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιµίου Σταυροῦ.
• Κατάλυσιν ἐλαίου κατὰ τὰς καθηµερινὰς τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἔχοµεν, ὅταν ἐντὸς αὐτῆς συµπέσουν αἱ ἡµεροµηνίαι: 24η Φεβρουαρίου (εὑρέσεις Α΄καί Β΄ τῆς τιµίας κεφαλῆς τοῦ Προδρόµου) καὶ 9η Μαρτίου (µνήµη τῶν Ἁγίων τεσσαράκοντα Μαρτύρων). Ἐπίσης ἔχοµε τὴν 26ην Μαρτίου (τὴν Σύν­αξιν τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ). Ἀκόµη, ἐννοεῖται, ὅλα τὰ Σαββατοκύριακα τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς.
• Κατάλυσιν ἐλαίου ἐπίσης ἔχοµεν, ὅταν κατὰ τὴν διάκρισιν τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου µιᾶς ἐπαρχίας ἢ τοῦ ­Καθηγουµένου(-ης) µιᾶς Ἱερᾶς Μονῆς ἢ τοῦ πνευµατικοῦ πατρὸς κάποιου, ὑπάρχῃ µία τοπικὴ ἢ Μοναστηριακὴ πανήγυρις ἢ ἡ ὀνοµαστικὴ ἑορτὴ µέλους τῆς οἰκογενείας ἢ ἓν ἀναλόγου βαρύτητος γεγονός, ποὺ δικαιολογεῖ τὴν τοιαύτην κατάλυσιν.
• Κατάλυσιν ἰχθύος ἔχοµε κατὰ τὰς µεγάλας ἑορτασίµους ἡµέρας, ποὺ ἀναφέρονται ῥητῶς εἰς τὸ «Μέγα Ὡρολόγιον», ὡς καὶ κατὰ τὴν Κυριακὴν τῶν Βαΐων, τὴν Τετάρτην τῆς Μεσοπεντηκοστῆς καὶ τὴν Τετάρτην τῆς ἀποδόσεως τοῦ Πάσχα.
• Κατάλυσιν εἰς πάντα, πλὴν κρέατος, ἔχοµε κατὰ τὴν ἑβδοµάδα τῆς Τυροφάγου. Καὶ τέλος,
• Κατάλυσιν εἰς πάντα ἔχοµε, κατὰ τὸ Δωδεκαήµερον τῶν Χριστουγέννων, τὴν πρώτην ἑβδοµάδα τοῦ Τριῳδίου, τὴν Δια­καινήσιµον (ἀπὸ τῆς Δευτέρας τοῦ Πάσχα) ἑβδοµάδα καὶ τὴν ἑβδοµάδα µετὰ τὴν Πεντηκοστήν . 

Από το ημερολόγιο της Ιεράς Μονής Αγ. Ιωάννου του Κυνηγού